سیاه‌مشــــــــــــــــــــــــــــــــق

3- کنفرانس ادبی؛ آیین نگارش، نگارش 4، درست نوشتن، محمدکاظم کاظمی

در این بخش کنفرانس‌هایی که توسط اعضای انجمن شعر شنبه‌شب‌ها در جلسه ارائه می‌شود را مطالعه‌ می‌کنید. در هفته‌هایی که برنامه‌ای از پیش تعیین نشده باشد از بین مقالات مختلف یک مقاله، تحقیق، پایان‌نامه و ... را انتخاب ‌می‌کنم و در این بخش می‌آورم. شاعران انجمن و خوانندگان محترم هم می‌توانند اگر مقاله‌ای مدّ نظر دارند که خواندن آن را برای دیگران مفید می‌دانند به آدرس siyah_mast@yahoo.com بهمن صباغ زاده ارسال کنند تا در وبلاگ نمایش داده شود. برای رعایت امانٔت در مواردی که مشکلی وجود داشته باشد و یا نیاز به توضیحی باشد در کروشه به نام نویسنده‌ی وبلاگ {ن و: مثال} خواهد آمد.

چسباندن «ی» به «ه» غیر ملفوظ

من در این سلسله نوشته‌ها، می‌کوشم بیشتر به مسایل شایع در میان نویسندگان هموطن اشاره کنم‌. این کار هم دلیل دارد و بعداً دلیلش را می‌گویم‌.

باری‌، یکی از مسایلی که من همواره در ویراستاری‌هایم با آن دست به گریبان هستم‌، کاربرد «ای‌» در مقام کسرة اضافه برای کلمات مختوم به «ه‌» غیرملفوظ است‌. اول این چند مثال را فقط از یک بزرگوار، و آن هم یک مقاله‌اش (نوشته‌اش) نقل کنم تا بدانید این کار در میان بعضی نویسندگان ما تا چه‌مقدار شیوع دارد:

فکر می‌کرد شاعری اگر رسم‌خوشایندی هم بوده است‌; ویژه‌ای همان ایام ماضیه بوده‌...

انگار مذاق انقلاب زده‌ای جوان‌، در پی فردوسی دیگری می‌گشت‌...

این‌چنین بود که به دنبال سراینده‌ای این بیت‌، بسیار به این در و آن در زد...

به گمان من در این‌گونه فلسفه‌ها تا یک‌جایی کار برعهده‌ای عقل است و محاسبات عقلی‌.

مصرع دوم عینی شده‌ای مصرع اول است‌.

اما در صحنه و روایت‌، چرخ گردنده‌ای داستان را به حرکت وامی‌داریم‌.

من جملات را دوباره نمی‌نویسم‌، بلکه شکل درست کلمات را یادآور می‌شوم که به ترتیب‌، «ویژة»، «انقلاب‌زدة»، «سرایندة»، «برعهدة»، «عینی‌شدة» و «گردندة» است‌. البته بعضی نویسندگان معتبر، به جای این «ة»، یک «ی‌» می‌نویسند و این هم برای خود روشی است‌، یعنی «ویژه‌ی‌»، «انقلاب‌زده‌ی‌» و امثال این‌ها. من فعلاً در این قسمت مناقشه ندارم‌. به هر حال‌، باید دانست که کسرة اضافه هیچ‌گاه به شکل «ای‌» نوشته نمی‌شود.

اما مشکل از کجا پدید آمده است‌؟ من به تجربه دیده‌ام که این مشکل‌، در نوشته‌های کسانی بیشتر دیده می‌شود که با گویش مناطق مرکزی افغانستان اُنس دارند و می‌دانیم که در این گویش‌، کسرة اضافه تقریباً شبیه مصوت بلند «ای‌» تلفظ می‌شود. این شکل گویشی‌، در مقام نگارش نیز خود را بر ذهن نویسنده تحمیل می‌کند. باز در این میان‌، تحصیل‌کردگان حوزه‌های علمیه مشکلات بیشتری دارند، چون در آن جاها، طلبه صرف و نحو عربی را می‌آموزند، ولی نگارش و دستورزبان فارسی را نه‌.

البته ما می‌توانیم ویژه‌ای‌، زده‌ای‌، سراینده‌ای و امثال اینها را هم داشته‌باشیم‌، ولی نه در این مقام‌، بلکه آنگاه که «ی» نکره یا وحدت به کلمه می‌چسپد.

 تاریخ درج مطلب در وبلاگ نویسنده: پنج‌شنبه 17 اردیبهشت ۱۳۸۳

منبع:

وبلاگ شخصی آقای محمد کاظم کاظمی

http://mkkazemi.persianblog.ir

***