با شاعران ولایت زاوه؛ نگاهی به شعر چند تن از شاعران پیشین این آب و خاک به قلم بهمن صباغ زاده
این بخش در نشریه‌ی پیام ولایت نگاهی دارد به شاعران این آب و خاک؛ گاهی به شاعران پیشین این ولایت می‌پردازیم و گاه به شاعران معاصر شهرستان. در این گوشه‌ی کوچک از خراسان بزرگ همواره ستارگانی در آسمان شعر و هنر درخشیده‌اند. در این شماره قرار است دو هنرمند مطرح دوره‌ی صفوی را حضورتان معرفی کنم.
خراسان را مهد زبان پارسی و شعر پارسی می‌دانند و بنای شعر در تربت حیدریه هم قدمتی دارد به اندازه‌ی شعر پارسی. از وقتی تذکره‌نویسی به شکل امروز معمول شد و آوردن زندگینامه و نمونه‌ی شعر شاعران به صورت مستقل رسم شد، همواره در تذکره‌های شعر فارسی، تعدادی از شاعران این آب و خاک هم حضور داشتند. ولایت زاوه و حدود و تاریخ آن با جزئیات در کتاب «جغرافیای تاریخی ولایت زاوه» به قلم شاعر همشهری استاد محمدرضا خسروی به تفصیل بیان شده است که می‌توانید به مطالب ارزشمند آن کتاب مراجعه کنید.
قدیمی‌ترین تذکره مشتمل بر شرح حال شاعران در اوایل سده‌ی هفتم هجری توسط نورالدین محمد عوفی تدوین شد. او نام کتابش را «لُباب الباب» گذاشت و در کتاب او شاعران زاوه هم در کنار دیگر شاعران خراسان معرفی شدند. بعد از محمد عوفی دیگر نویسندگان پارسی‌زبان هم به نوشتن شرح حال شاعران پرداختند و هر کدام به شکلی سعی کردند در کتابی که تدوین می‌کنند مختصر و مفید شاعران پیش از خود و معاصر با خود را معرفی کنند. تذکره‌نویسان راجع به شاعرانی که در همان قرن می‌زیسته‌اند اطلاعات بسیار خوبی به خواننده می‌دهند اما در مورد شاعران پیشین به ذکر چند جمله‌ی کلی و تکرار مطالب تذکره‌های پیش از خود اکتفا می‌کنند.
در گذشته شاعران همه تخلص داشته‌اند و شاعران را با تخلص و نام شهر زادگاه‌شان یا به ندرت شهر محل سکونت‌شان می‌شناخته‌اند مانند فردوسی طوسی، ثنایی غزنوی، سعدی شیرازی و ... . این توضیح لازم است که تا پیش از قرن دهم شاعران این منطقه را با پسوند «زابی» می‌شناختند و پس از قرن دهم پسوند «تربتی» معمول شد. می‌دانید که در خراسان دو تربت داریم یکی تربت جام و یکی تربت حیدریه. در تذکره‌ها برای جلوگیری از اشتباه، شاعران تربت حیدریه را همواره با پسوند «تربتی» می‌شناختند و شعرای تربت جام را با پسوند «جامی». من در نوشتن این زندگی‌نامه‌ها نگاهی خواهم داشت به تذکره‌هایی که در تاریخ ادبیات پارسی نوشته شده است؛ همچنین از مطالبی که نویسندگان استادان و ادیبان پیش از این تاریخ در مورد شاعران پیشین این آب و خاک نوشته‌اند استفاده خواهم کرد، که از جمله‌ی مهم‌ترین این آثار می‌توانم به «سخنوران زاوه» اثر استاد محمود فیروزی مقدم اشاره کرد. در برخی موارد، مطالب این کتاب عینا نقل می‌شود.
شعوری تربتی شاعر و خوش‌نویس عهد صفوی در دیار هندوستان
در تذکره‌هایی که قدما در شرح حال شاعران می‌نوشته‌اند غالبا در مورد شاعری که معروف نبوده است به آوردن یکی دو جمله در احوال آن شاعر و ذکر یکی دو بیت از اشعار وی بسنده می‌کرده‌اند. شاعری که می‌خواهم خدمت‌تان معرفی کنم از شاعرانی است که شرح حال و نمونه‌ی شعر وی در جلد اول کتاب تاریخ «نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی» تالیف سعید نفیسی آمده است. در ادامه معرفی مختصر از این کتاب و خواهیم داشت و به سراغ شاعر همشهری‌مان خواهیم رفت.
سعید نفیسی زاده‌ی ۱۸ خرداد ۱۲۷۴ و درگذشته ۲۳ آبان ۱۳۴۵ اهل و ساکن تهران زبانشناس، پژوهشگر ادبیات فارسی، تاریخ‌نگار، نویسنده، مترجم و شاعر ایرانی بود. او جزو نسل اول اساتید دانشکده حقوق و دانشکده ادبیات دانشگاه تهران بود. کتاب «تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی» یک کتاب دو جلدی است که سعید نفیسی در آن به تاریخ نظم و نثر در زبان فارسی تا پایان قرن دهم هجری پرداخته شده است. این کتاب یکی از بسیار کتابی است که استاد نفیسی راجع به شعر فارسی نوشته است. این کتاب در سال ۱۳۴۴ هجری شمسی توسط انتشارات فروغی در تهران به چاپ رسیده و منتشر شده است. مقصود از این کتاب شرح حال و آثار گویندگان و نویسندگان فارسی زبان می‌باشد، و درباره‌ی هر نویسنده کوشش شده‌است فهرست کامل از مؤلفات وی به زبان فارسی و تازی فراهم آید.
شعوری از اهل ذوق تربت حیدریه بوده است و در عهد جلال الدین محمد اکبر به هندوستان رفته است و بدین قرار در اواخر قرن دهم می‌زیسته است. وی به شعوری هروی هم شهرت داشته و از این رو برمی‌آید که مدتی در هرات هم ساکن بوده است. وی علاوه بر شعر در هنر خوشنویسی هم از اکابر بوده است. چنانچه سعید نفیسی در صفحه‌ی ۵۴۷ جلد اول کتاب تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی نقل می‌کند وی غزل‌سرا بوده است. بیت زیر از اوست:
سرم ز خانه برون هر دَم آرزوی تو دارد
گرفته شوق گریبان من به سوی تو آرد
#با_شاعران_ولایت_زاوه
#شعوری_تربتی
#بهمن_صباغ_زاده
https://t.me/anjomanghotb
برچسب‌ها: زندگینامه شعوری تربتی, شاعران تربت حیدریه, شعوری تربتی, شاعران همشهری
